De folsleinens De volmaaktheid

De Heer van gerechtigheid wilde dat de mens vrij was om te handelen, zonder dwang. Daarom liet Hij hem vrij om zijn eigen beslissingen te nemen en gaf Hij hem leven en dood, goed en kwaad, en hem zal worden gegeven wat hij verkiest.

Pelagius (413)

Pelagius kreeg met deze opvatting, dat de mens dus een vrije wil heeft en dat het door het nemen van de juiste keuzes mogelijk is een volmaakt leven te leiden, nogal wat problemen met de kerkvaders zoals Hiëronymus en Augustinus. Doarmer heeft de neiging om zich aan te sluiten bij de opvattingen van de kerkvaders. Het resultaat van keuzes moet je altijd maar afwachten en wat is goed en kwaad en volmaakt?

Dimter Deventer

Uit de krant van vandaag

Geen Fries in rechtszaal

DEVENTER - De 82-jarige Gabriël Faber is boos op de kantonrechter in Deventer omdat hij niet toeliet dat Faber Fries sprak in de rechtszaal. De 82-jarige Gabriël Faber mag geen Fries praten in de rechtbank. Faber, die opgroeide in Friesland en nu in Ede woont, is het niet eens met een parkeerboete en liet de zaak voor de rechter komen. Zijn verhaal wilde hij in het Fries vertellen, maar de rechter moest daar niets van hebben. „De rechter vroeg of ik ook Nederlands kon spreken. Ja, antwoordde ik, daarna ging ik verder in het Fries.’’Z’n verhaal werd door de rechter afgekapt en de zitting werd beëindigd. Volgens Faber blijkt het Friese spreekrecht uit een Staatsblad uit 1995, maar volgens de rechtbank geldt dat alleen in Friesland. „Buiten Friesland kan het als een verdachte of getuige de Nederlandse taal niet machtig is’’, aldus een woordvoerster. „Deze man kan Nederlands spreken, maar bleef Fries praten. De rechter verstond er niets van.’’ Over twee weken hoort Faber of hij de boete moet betalen.

Ja, dat krijg je, als rechters in dit land niet tweetalig zijn. Eigenlijk kunnen ze hun werk zo niet goed uitvoeren. Natuurlijk kan deze verdachte Nederlands spreken, hij is jarenlang huisarts geweest op de Veluwe, maar Nederlands spreken tegen patiënten, die geen Fries beheersen is wel iets anders dan tegen een rechter, van zulke lieden mag je toch minstens verwachten, dat ze het Fries passief beheersen.

It knyft Het mes

Uit een dagboek uit het jaar 1850

Maandag 21 Jan. heeft vader des namiddags naar de Joure geweest en Pietertje en Martje naar de hardrijderij op Engelenvaart dat toen daan gemaakt is, het prijsje gewonnen door Jurrit Jelkes Sijtsema zijnde een zilveren heften mes.

Ook al lag het dorp op de taalgrens, met het Nederlands was het slecht gesteld in 1850.

It minskebern Het mensenkind

Manega uuâron, the sia iro môd gespôn,
that sia bigunnun reckean that girûni,that thie riceo Crist
undar mancunnea mâriđa gifrumida
mid uuordun endi mid uuercun. That uuolda thô uuisara filo
liudo barno lobon, lêra Cristes,
hêlag uuord godas, endi mid iro handon scriban
berehtlico an buok, huô sia is gibodscip scoldin
frummian, firiho barn.

Heliand (Oudsaksisch ca 825)

Kanadeeske ympresjes Canadese impressies

J. en K. hawwe útfanhûze yn’e omkriten fan Vancouver

Op jins brea krije Op zijn brood krijgen

Wat mensen gewoonlijk het lot noemen, is meestal alleen maar de som van hun eigen stomme streken. Men kan daarom niet genoeg de schone plaats van Homerus ter harte nemen waar hij de μητίς, dat wil zeggen het wijze overleg aanbeveelt. Want ook al zouden wij voor onze gemene streken pas in het hiernamaals moeten boeten, onze stomme streken krijgen we hier in deze wereld al op ons brood………. Niet hij die grimmig, maar hij die wijs uit zijn ogen kijkt ziet er afschrikwekkend en gevaarlijk uit, want het lijdt geen twijfel dat het menselijk brein een afschrikwekkender wapen is dan de klauwen van een leeuw.

Schopenhauer

Oanklaud Opgescheept

De incompatibliteit van de vrije wil en het determinisme ontstaat omdat we de vrije wil beschouwen als de mogelijkheid van veroorzakers om iets anders te doen dan wat ze doen…. Compatibilisten stellen dat of je uit vrije wil dit boek leest, afhankelijk is van of je doet wat je wilt doen. Als je doet wat je wilt doen, dan handel je vrijelijk……. Het meest gehoorde bezwaar tegen compatiblisme is dat we niet kunnen kiezen wat we willen of wensen, en dat we ook ons karakter niet kunnen kiezen. We worden er gewoon mee opgescheept. De verstandigste reactie is diegenen die bezwaar maken, uit te dagen en ze te vragen:’Wat zoeken jullie eigenlijk?’ Ze lijken namelijk op zoek te zijn naar iets onmogelijks. Ze zoeken een object, een veroorzaker, een kiezer, die zelf helemaal geen kenmerken heeft die tot een keuze zouden kunnen leiden, want zodra er wel een kenmerk is, klinkt het bezwaar:’O, maar het subject heeft er niet voor gekozen dat kenmerk te hebben.’

P.Cave

Troch snie bedutsen Door sneeuw bedekt

Hunne taal, hunne ligchaamsgestalte, hun schrandere en wijsgeerige aard, hunne ontwijfelbare betrekking met het beste deel van den Engelschen volksstam, dit alles boezemde mij belang in. Ik kon mij toen maar niet begrijpen, hoe zoo vele door daden getoonde welwillendheid vereenigbaar was met zoo vele schijnbare onverschilligheid. In Friesland moet men leeren, geen overhaast oordeel te vellen; of heeft men dit reeds gedaan, zulks te onderdrukken. Onder een korst van ijs is wel eens een diepe en sterke stroom verborgen; de sneeuw bedekt en beschermt eenen rijken en vruchtdragenden bodem. Maar, om wezenlijk genoegen te smaken in hunnen omgang, moet een reiziger hunne manieren aannemen, hunne taal zich eigen maken, leven, gelijk zij leven, geen overbodige pligtplegingen begeeren, in één woord, hij moet met den stroom willen medevloeijen, zoo zal dezelve hem zeer veele genoegens aanbrengen.

In het Nederlands vertaald verslag van een Engelsman uit het jaar 1828

“Hij moet met den stroom willen medevloeijen”, in modern Nederlands zou men zeggen “go with the flow”. Doarmer vindt overigens al die naamvallen prachtig, bijvoorbeeld “eenen rijken en vruchtdragenden bodem”.

In slúf mei jild Een envelop met geld

Sinds gisteren ziet het leven van Doarmer er totaal anders uit. Oorzaak: hij heeft bij een atletiekwedstrijd een envelop vol met geld gewonnen. Nog staande op het podium realiseerde hij zich al, dat vanaf nu alles anders zal worden, want hoe men ook over geld mag denken, geld betekent wel een vorm van vrijheid, van keuzes die men kan maken. Doarmer zal wel proberen niet te vergeten, dat hij als eenvoudige verkeersregelaar in het buitengebied is begonnen.

Hjoed fûn Vandaag gevonden

Hearre en sjen Horen en zien

mar loksillich binne jimme eagen, om’t hja sjogge,
en jimme earen, om’t hja hearre.

Jit Nog

O stille langstme, djip, jit sûnder winsken,
as leafde in wijinge is, dy’t wurden mijt,
in wiffe fûgel, skoftich fan’e minsken,
dy’t djip yn it wâld de nacht syn sangen wijt!

P.J. Troelstra

O stil verlangen, diep, nog zonder wensen,
als liefde een zegening is, die woorden mijdt,
een schuwe vogel, bang voor de mensen,
die diep in het bos aan de nacht zijn zangen wijdt.

Betsjoening Betovering

Over het algemeen beweren we dat onze gewaarwordingen persoonlijk zijn. We zeggen dingen als: ‘Alleen ik weet welke pijn ik nu voel’.En met pijn bedoel ik datgene wat ik nu in mijn arm voel. Daar heeft niemand anders toegang toe. Deze manier om betekenis aan een woord te geven, namelijk door het te gebruiken voor iets ‘dat alleen ik weet’ , lijkt een basis te bieden voor een persoonlijke taal, een taal die in essentie alleen voor mij is. Het is een betoverend idee en het is bovendien het idee waartegen Wittgenstein zich verzet in zijn strijd tegen de mogelijkheid van een dergelijke persoonlijke taal. Sterker nog, Wittgenstein bedrijft filosofie als ‘het gevecht tegen de betovering van onze intelligentie door taal’.

P.Cave

Tonger Donder

Ik doe mijn best menselijke acties niet te bespotten, te betreuren of te verafschuwen, maar te begrijpen. Daarom beschouw ik menselijke gevoelens zoals liefde, haat, woede, jaloezie, eerzucht, medelijden niet als fouten maar als eigenschappen van de menselijke natuur die zich tot haar verhouden als hitte, kou, storm, donder tot de natuur van de lucht. Hoewel deze verschijnselen een hoop ongerief met zich meebrengen, zijn ze toch noodzakelijk en hebben ze bepaalde oorzaken waardoor we hun natuur proberen te begrijpen.

Spinoza

In spjeldeprip Een speldenprik

Ons ‘ego’ of zelfbeeld kan worden voorgesteld als een lekke ballon, die voortdurend liefde van buitenaf nodig heeft om opgeblazen te blijven en gevoelig is voor de kleinste speldenprikjes die door veronachtzaming worden uitgedeeld. De mate waarin we worden opgemonterd door de erkenning van anderen en beschadigd door hun geringschatting heeft iets ontnuchterends en absurds. We kunnen somber worden doordat een collega ons afwezig heeft begroet of doordat iemand niet terugbelt. En we zijn in staat het leven de moeite waard te vinden omdat iemand onze naam nog wist of ons een fruitmand heeft gestuurd.

A.De Botton