Goedkarre Goedkeuren

Het is niet waar, dat het onbewuste doel in de ontwikkeling van ieder bewust wezen (dier, mens, mensheid enz.) diens “hoogste geluk” zou zijn; veeleer is er op alle trappen der ontwikkeling een bijzonder en onvergelijkbaar, hoger noch laag, maar gewoon hoogsteigen geluk te bereiken. Ontwikkeling is niet uit op geluk, maar op ontwikkeling en verder niets. Slechts wanneer de mensheid een algemeen erkend doel zou hebben, zou men zich kunnen voorstellen “ zo en zo moet er gehandeld worden”: voorlopig bestaat een dergelijk doel niet. Dus dient men de eisen der moraal niet in betrekking te brengen met de mensheid, dit is onredelijk en onserieus. De mensheid een doel aanbevelen is heel iets anders: dan wordt het doel gedacht als iets dat aan onze goedkeuring wordt overgelaten; gesteld dat de mensheid haar goedkeuring hecht aan wat wordt voorgesteld, dan zou zij zichzelf vervolgens ook een moraalwet kunnen geven, eveneens vanuit haar eigen goedkeuring. Maar tot dusver moest de moraalwet boven de goedkeuring staan: men wilde deze wet eigenlijk niet geven, maar haar ergens nemen ofwel ergens ontdekken ofwel ergens vandaan bevolen krijgen.

Friedrich Nietzsche: Morgenröte

Nietzsche redeneert in dit stuk eigenlijk heel democratisch. Hij stelt, dat de moraal (goed en kwaad) afhankelijk is van waar wij naar toe willen, ons doel. Dit doel is er volgens hem niet en daarom is het zinloos om vast te stellen, wat goed en kwaad is. Voor Nietzsche kan het hoogste geluk nooit het doel der mensheid zijn, omdat dit puur individueel bepaald is. Tot nu toe, zegt hij, wordt de moraalwet ergens “van boven” gehaald. Goed en kwaad worden in feite bepaald door de machthebbers, die daarmee hun eigen doel nastreven. Grappig is het woordje voorlopig, als hij zegt voorlopig bestaat een dergelijk doel niet. Er is dus nog hoop voor de moraalridders!