Eachweidzje Met genoegen bekijken

Op jins brea krije Op zijn brood krijgen

Wat mensen gewoonlijk het lot noemen, is meestal alleen maar de som van hun eigen stomme streken. Men kan daarom niet genoeg de schone plaats van Homerus ter harte nemen waar hij de mètis, dat wil zeggen het wijze overleg aanbeveelt. Want ook al zouden we voor onze gemene streken pas in het hiernamaals hoeven te boeten, onze stomme streken krijgen we hier in deze wereld al op ons brood…… Niet hij die grimmig, maar hij die wijs uit zijn ogen kijkt ziet er afschrikwekkend en gevaarlijk uit, want het lijdt geen twijfel, dat het menselijk brein een afschrikwekkender wapen is dan de klauwen van een leeuw.

Schopenhauer

Skjinmeitsje Schoonmaken

Vandaag zag ik te A. een man, die bezig was kastanjes te verzamelen. Hij had een rolstoel bij zich en droeg een wintermuts met punt. Op zich al merkwaardige attributen, gezien de temperatuur en de kwiekheid, waarmee hij zich bewoog, maar wat nog vreemder was, elke kastanje, die hij opraapte werd eerst zorgvuldig gepoetst. Kijk zo’n beroep heeft wel iets. Vraag: Wat doet u eigenlijk? Antwoord: Ik ben kastanjepoetser te A. Ja, daar sta je dan als geitenuierwasser ,verkeersregelaar in het buitengebied, visboer of inspecteur der kazematten in het voormalige zuiderzeegebied.

In Fryske bolle om utens Een Friese stier in den vreemde

Steech stiest do dêre,
miele,
op dy sneontemiddei yn dat doarp,
om utens,
dreamend fan in fier
eachweid oer it gea.
Ik seach dy,
twa siedsjes ferspraat
troch in wiffe wyn.

Fresena grime Der Friezen woede

De Gedachtenistafel van de Heren van Montfoort is het oudst bewaard gebleven schilderij uit Nederland, ca 1380 gemaakt. Van links naar rechts zijn afgebeeld Maria ( de moeder van…), Jan I, zijn oom Willem, zijn oudoom Roelof , Hendrik (de zoon van Roelof) en Sint Joris. Sint Joris, de beschermheilige van de ridders houdt Hendrik vast en dit laatste heeft geholpen, want als enige van de vier heeft hij de slag in 1345 tegen de Friezen overleefd. Onder het schilderij staat de volgende tekst:
int jaer ons heeren dusent drie hondert vijfentveertich op cosmas en damianus dach doe bleven doot op die vriesen bij grave willem van heynegouwen van hollant van // Zeland en heer van Vrieslant heer jan van Montfoorde heer roeloff van Montfoorde heer willem van Montfoorde met veel hare magen vrienden en onder // hebbenden. bidt voor haer allen zielen.

U leest het goed, ondanks de verpletterende nederlaag wordt graaf Willem nog steeds Heer van Friesland genoemd, ja het is een koppig volkje!

Hynders Paarden

graaf Willem sneuvelt, maar op de afbeelding zijn wel paarden te zien

Zaterdag a.s. is het weer zover, de slag vond meer dan 660 jaar geleden plaats, maar wat zijn nu 660 jaren in de geschiedenis van een oud cultuurvolk, dat al tegen de Romeinen vocht? Wikipedia zegt er het volgende over:

Aanval
De Hollanders, onder wie ook Willems oom, hertog Jan van Beaumont,voeren vanuit Enkhuizen met een vloot de Zuiderzee over en landden bij Stavoren en Laaxum. Ze wilden het Sint-Odulphusklooster bij Stavoren gebruiken als vesting. De Hollandse ridders droegen een harnas , maar hadden geen paarden, omdat daarvoor geen ruimte was aan boord van de schepen, die waren volgeladen met werkvolk, bouwmateriaal, en voorraden. De troepen van graaf Willem staken het verlaten Laaxum en Warns in brand en trokken op naar Stavoren. Bij Warns werden ze aangevallen door de plaatselijke bevolking. Door hun zware harnassen waren ze geen partij voor de woedende boeren en vissers. De vluchtweg die de ridders kozen, leidde naar het Rode Klif. In het moerassige landschap bij het klif werden de Hollanders verpletterend verslagen. Ook graaf Willem kwam tijdens de slag om het leven. Toen de troepen van de hertog van Beaumont in Stavoren hoorden wat er was gebeurd, vluchtten ze naar de schepen, achtervolgd door de Friezen. Slechts een kleine groep overlevenden kwam in Amsterdam aan.
Tactische missers
De slag werd gekenmerkt door een aantal tactische missers van de Hollanders. Allereerst verdeelden zij hun strijdkracht in tweeën. Willem landde ten noorden van Stavoren en zijn oom Jan ten zuiden. Daarnaast zette Willem de aanval overhaast in zonder te wachten op zijn boogschutters. Met een kleine groep van 500 man bereikte hij het Sint-Odulphusklooster, omdat de Friezen bewust terugweken. Daarna sneden zij Willem echter af van de hoofdmacht van zijn troepen en vernietigden hem. Vervolgens keerden ze zich tegen Willems hoofdmacht die niet kon vluchten omdat de schepen buitengaats lagen. Toen ook deze troepen waren vernietigd, richtten zij zich tegen Jan van Beaumont. Deze had zich tot dan toe afzijdig gehouden. De Friezen konden hem verslaan omdat hij zijn legerkamp slecht had gekozen met de zee in de rug zodat zijn leger zich niet kon terugtrekken. De Friezen volgden de Hollanders zelfs tot in het water waar ze ze neersloegen.

Yn it oanbegjin In den beginne

de berte fan mem en bern troch har hân

de geboorte van moeder en kind door haar hand

Pake Opa

Ieder mens krijgt op jonge leeftijd van zijn (groot)ouders nuttige informatie in de hoop dat zij later als volwassene hun voordeel hiermee kunnen doen. “Goed uitkijken voor je oversteekt”, “altijd met twee woorden spreken”, “beter je klomp kapot dan je hoofd “men kent dat wel. Helaas worden deze nuttige zaken om onduidelijke redenen vaak gemengd met vreemde verzinsels. Het meest stuitende voorbeeld is het geloven in Sinterklaas, er zijn volwassenen die dit geloof hun hele leven niet kwijtraken. Maar er zijn veel meer van dergelijke “bedenksels”, die soms een funeste uitwerking kunnen hebben, bijvoorbeeld “hard werken, goed je best doen, dan kun je later veel geld verdienen”. Generaties zijn hierdoor gefrustreerd en ongelukkig geworden. Doarmer zelf had gelukkig (groot) ouders, die zich wat dit betreft inhielden. Sinterklaas was gewoon een cadeautjesfeest verder niet en hard werken was op zich niet verkeerd, als je het leuk vond, maar geen garantie om rijk te worden. Eén opa echter kon het niet nalaten tussen alle nuttige adviezen, die hij Doarmer heeft gegeven, af en toe een bedenksel te gooien. Met kleine Doarmer in het kinderzitje voorop, maakte hij lange fietstochten door de omgeving en Doarmer vond het geweldig. Opa kon prachtige verhalen vertellen bij alles wat ze onderweg tegenkwamen. Op een dag echter viel opa met fiets en kinderzitje en Doarmer om, niemand raakte gewond, Doarmer schrok natuurlijk wel even en de fietsbel was losgeraakt en lag op de weg. “Kijk”, zei opa “dat gebeurt nu altijd, als de fietsbel losraakt, dan valt de fiets om”. Heel lang heeft Doarmer voor het begin van een nieuwe tocht even gecontroleerd of de bel wel goed vastzat. Ik bedoel maar, volwassenen onderschatten de uitwerking van hun woorden op kleine kinderen.

De yntinsje De intentie

De wil van degene die uit neiging zorgzaam handelt en van degene die uit neiging sadistisch handelt, is in Kants ogen dus structureel gelijk. Beide handelen uit neiging, beide stellen hun eigenliefde boven de morele wet. De handelingen van de een zijn toevallig in overeenstemming met de moraal, die van de ander zijn overduidelijk immoreel. De uit neiging zorgzame persoon heeft het geluk dat zijn of haar neiging toevallig samenvalt met wat de ethiek vereist, waardoor hij of zij toevallig doet wat ethisch geboden is.

P.Kleingeld over Kant

Voor de filosoof Kant gaat het erom met welke intentie men iets doet, dat bepaalt goed of kwaad. Indien iemand arme mensen helpt, omdat hij dat als zijn plicht beschouwt, dan is dat goed. Als deze persoon dezelfde handeling verricht om in de krant te komen, dan is dat slecht. Voor die arme mensen maakt het natuurlijk helemaal niets uit.

Erchtinkend Achterdochtig

Machiavelli beschrijft de oorsprong van de ondeugd van ingratitudine( ondankbaarheid) als achterdocht en gierigheid, maar ook als algehele zwakheid van de heerser. Hij is niet bereid met zijn legers mee te reizen naar veldslagen, maar is ook niet bereid zijn succesvolle generaals de glorie te gunnen die zij verdienen. Deze knoop zal ertoe leiden dat de heerser de capaciteiten van een bekwame generaal ondermijnt, uit angst of besluiteloosheid….. De enige manier voor de generaal om hiermee om te gaan is rebellie, de verwerving van nieuw territorium onder zijn eigen heerschappij, en het creëren van nieuwe politieke ruimte.

B. Bilski over Machiavelli

Kij Koeien

F. van Kregten

Weromwurkjend Terugwerkend

Ieder groot mens heeft een terugwerkende kracht: de hele geschiedenis wordt omwille van hem opnieuw afgewogen, en duizenden geheimen van het verleden kruipen dan uit hun schulp – in zijn zon. Het is met geen mogelijkheid te overzien wat er nog eens geschiedenis zal zijn. Misschien is het verleden in wezen nog altijd onontdekt! Er zijn nog zoveel terugwerkende krachten nodig!

De grote persoonlijkheid die onze percepties verandert, kan dat eenvoudigweg doen door grote gebeurtenissen in gang te zetten……. Als we de vraag stellen of de aangebrachte veranderingen ook verbeteringen zijn, kunnen er stormen van protagoriaans relativisme opsteken. Ze zijn anders, en nieuwe tijdperken zullen weer nieuwe verschillen vinden. Maar waarom zouden we ervan uitgaan dat de veranderingen voor vooruitgang staan?

S.Blackburn

Mankelyk prakkesearje Melancholiek peinzen

De kans bestaat dat het “boartersplak” binnenkort verdwijnt. Wat is er namelijk aan de hand? Eén van Doarmer’s gedichten is gepubliceerd en wel op een dusdanige manier dat duizenden mensen een week lang op momenten, waarop er een last van hen afvalt, met het gedicht geconfronteerd zullen worden. Doarmer zal geen tijd overhouden, interviews, fotoreportages, radio- en tv-programma’s etc. Hij is nu al bezig de juiste kleding uit te zoeken, zodat hij melancholiek en toch ook licht dreigend zal overkomen. Vroeger had een dichter het gemakkelijk, pijp in de mond, alpinopet op het hoofd, een boekenkast op de achtergrond,klaar is Kees. Maar vandaag de dag? Peinzend een hand onder de kin is niet genoeg.

Guon Sommige

Filosofen vragen bijvoorbeeld vaak: ‘Stel dat iedereen het deed?’ als retorische vraag, en denken niet over het antwoord na, dat, vinden ze, uiteraard duidelijk is. Ze behandelen nooit de veel interessantere vraag: ‘Stel dat sommige mensen het deden?’

D. Dennett

“Als iedereen het doet”, zegt Doarmer altijd, dan krijg je een gekkenboel en dat is niet de bedoeling. De vraag van Dennett, die zich bezighoudt met de vrije wil, altruïsme en egoïsme, gaat in tegen de categorische imperatief van de filosoof Kant 'baseer uw gedrag op principes waarvan u zou willen dat het algemeen geldende wetten waren’ . Misschien kan niet een hele maatschappij uit egoïsten bestaan, maar welk percentage kan wel en bij welk percentage krijgt ook de egoïst er last van, dat er zoveel egoïsten zijn?

De kar De keuze

Echt, of puur altruïsme is een moeilijk te vatten begrip, een ideaal dat altijd lijkt te verdampen op het moment dat je klaarstaat om het te grijpen. Het is niet duidelijk wat voor echt altruïsme doorgaat, en tegenstrijdigheid is constant in de buurt. Stel je eens een wereld voor waarin slechts één altruïst is en alle anderen zelfzuchtig zijn. De altruïst en een zelfzuchtige vent zitten vast op een eiland met een roeiboot die slechts aan één actor ruimte biedt. Wat moet de altruïst doen? Moet hij aanbieden op het eiland te verkommeren, of is het beter voor hem – meer altruïstisch – om de roeiboot op te eisen en de zelfzuchtige vent achter te laten en voor zichzelf te zorgen, zodat hij andere zelfzuchtige lieden op het vasteland kan helpen? Een altruïst dient zich niet zomaar onverstandig op te offeren – dat is gewoon stom.

D. Dennett

Eigenlijk een voorbeeld uit de dagelijkse menselijke praktijk. Men wil zogenaamd de ander “helpen”, maar vaak doet men door één te helpen twintig anderen tekort. Wat is dan altruïstisch? Volgens Dennett moet ook de altruïst intelligente keuzes maken. De “domme” altruïst helpt als hij met “zieligheid” wordt geconfronteerd zonder na te denken over de gevolgen. Kortom altruïst word je niet zomaar!!!

Tûk of lilkaardich Pienter of boosaardig

In een gesprek ziet men de één bezig een val uit te zetten, waar de ander in trapt, niet uit boosaardigheid, zoals men zou denken, maar uit genoegen aan de eigen pienterheid; dan weer anderen, die een grap voorbereiden, opdat de ander deze maakt, en die de lus knopen, opdat gene de knoop eruit haalt; niet uit welwillendheid, zoals men denken zou, maar uit boosaardigheid en verachting voor grove intellecten.

Nietzsche