De reinbôge De regenboog

Zhuang Zhou droomde dat hij een vlinder was. Toen hij wakker werd vroeg hij zich het volgende af: Was hij nu Zhuang Zhou die droomde dat hij een vlinder was, of was hij een vlinder die droomde dat hij Zhuang Zhou was.

Men heeft de eeuwen door van mening verschild over wat ten onrechte het “scepticisme ten aanzien van de zintuigen “ is genoemd. Tal van verschijnselen zijn bedrieglijk. Dingen, die men in de spiegel ziet, kan men voor realiteit houden. Onder bepaalde omstandigheden zien mensen dubbel. De regenboog schijnt op een bepaald punt de grond te raken, maar als men naar dat punt toeloopt, vindt men haar niet. Het merkwaardigst zijn in dit opzicht de dromen: hoe levendig zij ook mogen zijn geweest, wanneer wij weer wakker zijn, nemen wij aan, dat de voorwerpen, die wij meenden te zien, slechts een illusie waren. Maar in al die gevallen zijn het niet de gegevens als zodanig, doch slechts de afgeleide veronderstellingen, die illusoir zijn. Mijn gezichtsgewaarwordingen, wanneer ik in de spiegel kijk of dubbel zie, zijn precies datgene, waarvoor ik ze houd. De dingen aan de voet van de regenboog hebben werkelijk kleur. Als ik droom, beleef ik alles, wat ik schijn te beleven; slechts de dingen buiten mijn geest zijn tijdens mijn droom niet, zoals ik meen, dat ze zijn. In werkelijkheid bedriegen de zintuigen dan ook niet, doch is er uitsluitend sprake van fouten in de interpretatie van gewaarwordingen als symbolen van andere dingen. Of, om exacter uit te drukken, er zijn geen aanwijzingen voor de bedrieglijkheid van de zintuigen.

Bertrand Russell