Eat en Neat Iets en Niets

Een Heideggeriaans sprookje

Het Ik zit op het eilandje Iets omgeven door een zee van Niets en vraagt zich af “waarom is er Iets?” Er zijn ook anderen op het eilandje en iedereen draagt een masker, maar achter de meeste maskers bevindt zich Niets. Voortdurend op de vlucht rennen deze anderen rond, zij leven misschien, maar niet hun eigen leven, maar het leven van het Men. Het Ik durft nauwelijks naar het Niets te kijken en soms rent hij achteren de anderen aan, van bezigheid naar bezigheid, maar soms doet hij het niet en dan verveelt hij zich en dan kijkt hij het Niets recht in de ogen en ziedaar, uit het Niets maakt hij zomaar Iets.

In hoartsje Een tijdje

Wat telt is de gelatenheid van de alledaagse vrije blik.

Heidegger

In het leven van alledag is het ons vaak leeg te moede, zegt Heidegger, maar we dekken die leegte even alledaags ook meteen weer toe. Hij roept ertoe op dat haastige toedekken een tijdje – een vervelend tijdje – na te laten. Maar dat nalaten is filosofisch zwaar bevochten, want het druist in tegen de spontane alledaagse neiging om aan de wereld te willen vervallen en er niet, zoals in het verduren van het lege ogenblik, uit te vallen. Maar het helpt allemaal niets: zonder dat eruit vallen, zonder die verlorenheid en verlatenheid, zonder die leegte kunnen we het filosoferen niet hebben. Heidegger wil laten zien hoe de filosofie uit het niets van de verveling wordt geboren.

Safranski over Heidegger

Ûnsjoch

Er bestaan grote plannen voor de kade te A. De bedoeling is dat daar een multifunctioneel centrum zal verrijzen, dat plaats biedt aan tenminste 5000 personen. In het gebouw zullen ook een fitnesscentrum, een sauna, een stilteruimte en een gokautomatenhal ondergebracht worden. Dit alles wordt mogelijk gemaakt, omdat het Ketternest, de Nederlandse Christelijke Vereniging ter Bestrijding van Honden, de Eendagscreationisten en het MH-genootschap de handen ineen hebben geslagen. Ook is niet uitgesloten, dat onderdelen van het Gilde van Ambachtelijke Kroontjespenschrijvers zich zullen aansluiten, zodat de financiële armslag groter wordt.

De samling De collectie

Uit de collectie van het MH-genootschap aan de kade te A.

Twa froulju Twee vrouwen

Vrouwen hebben altijd een belangrijke plaats ingenomen in het leven van Doarmer, jongste uit een gezin met veel oudere zussen, maar twee springen er echt uit , omdat zij zijn inspiratiebron geweest zijn: Moeder T. en Marijke H. In zijn gedachten vloeien deze twee in elkaar over en vormen zo als het ware zijn ideale vrouw. Doarmer dankt het MH-genootschap van de kade voor bovenstaande foto.

Oerstallich Overbodig

Voorwerpen bootsen op het materiële vlak na wat we op het psychologische nodig hebben. We moeten eigenlijk orde scheppen in onze geest maar worden naar nieuwe kledingrekken gelokt.… Commerciële ondernemingen hebben er baat bij om de hiërarchie van onze behoeften te verdraaien, om ons een materieel droombeeld van het product voor te spiegelen…..En we gaan voor de bijl door de sluwe associatie van overbodige voorwerpen met onze noodzakelijke maar vergeten behoeften. We mogen dan misschien een jeep aanschaffen, maar – volgens Epicurus – zijn we eigenlijk op zoek naar vrijheid. We mogen dan misschien een aperitief bestellen, maar – volgens Epicurus – zijn we eigenlijk op zoek naar vriendschap.

Alain de Botton over de Griekse filosoof Epicurus (341 v. Chr.– 270 v.Chr)

Misschien kan het bovenstaande ons in deze barre tijden helpen om een stapje terug te doen. Doarmer , als enthousiast shopper, zal het in elk geval proberen.

Jitris de buorlju Nog eens de buren

Bericht uit 1901 uit het dorp Zevenhuizen in het westen van de provincie Groningen.

Eerst over de taal:

In den Zevenhuister tongval speelt het Friesch eene groote rol. Ieder, die met een Zevenhuister spreekt, zal dit dadelijk opmerken. Dit behoeft geene bevreemding te wekken; want de venen strekten zich vroeger naar den Frieschen kant uit en men mag aannemen, dat er van die zijde tal van veenarbeiders gekomen zijn. Hoe verder dus zuidwaarts, hoe meer het Friesche karakter der taal uitkomt; te Haulerwijk is die reeds zuiver Friesch, ook te Wilp spreekt men veel Friesch. De Oud-Zevenhuister spreekt vlot Friesch met een bewoner uit Friesland. Zoo zijn dan ook vele Friesche woorden in onze dorpstaal overgegaan. Het zachte, zoetvloeiende van het Friesch valt dadelijk op.

Dan over het karakter der mensen:

Zij zijn weliswaar innemend, maar ook onoprecht; zij zeggen vaak niet wat zij werkelijk menen. Met name de Friezen zijn graag bereid voor vijf stuivers mijneed te plegen en hun gedrag is bij de konijnen af, ‘velen gaat het als de hazen en de vossen zy paren’. Maar dit geldt, voegt hij er aan toe, alleen bij de Friezen.

Hearskje en swije Heersen en zwijgen

Misschien ook neemt onze achting voor hen af en worden zij kleiner in onze ogen naarmate zij meer ondernemen en meer naar buiten treden: zij zijn niet bestand tegen de taak die zij op zich hebben genomen. De drager moet machtiger en sterker zijn dan zijn vracht. Als iemand niet boven zijn macht heeft getild, moet je maar raden of hij tot de bodem van zijn kunnen is gegaan of dat hij nog krachten over heeft; wie onder zijn last neerzinkt, laat zien wat hij waard is en hoe zwak zijn schouders zijn.

Montaigne ( 1533 – 1592)

Doarmer had laatst een gesprek met iemand over het verschijnsel dat mensen vaak net “te hoog” zitten, een promotie te veel hebben gemaakt. Dit maakt ongelukkig en veroorzaakt ook in de wereld om hen heen chaos. Montaigne zegt, dat het voor heersers niet voldoende is in staat te zijn tot datgene waartoe ook wij in staat zijn, want als zij niet ver boven ons staan, dan staan zij ver onder ons. Montaigne raadt hen aan te zwijgen “hoeveel van mijn tijdgenoten hebben, met het kil en zwijgzaam masker dat zij zich aanmaten, hun dwaasheid niet verkocht voor wijsheid en verstand!”

De dei fan`e iendeismich De dag van de eendagsvlieg

Doarmer heeft ontbeten, gewoon en Engels, genoten van zijn koffie en bereidt zich nu voor om een rondje om dat meer van de paters te rennen, naar schatting een kleine 20 km en bezoekt daarna de stad G. om te zien of hij nog een boek, het liefst met veel plaatjes, aan zijn verzameling kan toevoegen en daarna gaat hij eten met zijn zoon of zijn zonen, kortom wie er maar aanschuift.

Fansels Natuurlijk

Aan de oevers van dit meer in de buurt van de stad G. heeft Doarmer een overnachtingsplek gevonden en na een zeer voedzame maaltijd gaat hij nu een boek lezen. Ja, ook het leven van een eendagsvlieg kent zijn rustige momenten, hoewel deze natuurlijk, net als zijn leven, erg kort zijn.

Etysk Ethisch

Ethische egoïsten, moeten we aannemen, plaatsen hun persoonlijke belangen in het middelpunt van de wereld. Daarom moeten ze geloven dat ook andere mensen deze belangen, die hun eigen persoonlijke belangen zijn, moeten volgen…… Deze ambivalentie maakt duidelijk dat je ethische egoïsten onmogelijk om moreel advies kunt vragen. Als je ze vraagt of je wat geld zou schenken aan een goed doel of een politieke manifestatie bijwonen, zal het moeilijk zijn uit te maken of het antwoord dat je krijgt in je eigen voordeel of in dat van henzelf is. Het zou natuurlijk geen enkele zin hebben ze te vragen deze kwestie te verduidelijken, omdat je per slot van rekening nooit zeker kunt weten of je een eerlijk antwoord krijgt. Ook dat zal uiteindelijk afhangen van de vraag of ze denken dat eerlijkheid in hun belang is of niet.

B. Almond

Ethisch egoïsme , volgens Brenda Almond kan dit nooit leiden tot een algemene ethische theorie. Dat is misschien zo, maar Doarmer denkt, dat mensen zichzelf heel gemakkelijk voor de gek houden en dat ethische egoïsten wel veel voorkomen. Om aan te sluiten bij Nietzsche, waarom wil iemand zo graag “zielige” mensen helpen of arts worden? Almond zelf citeert ook een Anglicaanse bisschop uit de 18e eeuw, die beweerde, dat we uiteindelijk alleen die dingen doen, die ons geluk bevorderen of er in elk geval niet mee in strijd zijn ( rationeel egoïsme).

Belies jaan Zwichten

Toen Kant zei “ ons verstand ontleent zijn wetten niet aan de natuur, maar legt zijn wetten aan de natuur op” had hij gelijk. Maar toen hij dacht dat deze wetten noodzakelijk waar waren en dat het noodzakelijk is dat de natuur aan deze wetten gehoorzaamt, had hij ongelijk. De natuur verzet zich heel vaak en met veel succes hiertegen en dwingt ons dan onze weerlegde wetten op te geven. Maar als we het leven hebben, kunnen wij het opnieuw proberen…… Onze neiging naar regelmaat te zoeken en de natuur wetten op te leggen, leidt tot een psychologisch verschijnsel: dogmatisch denken en meer in het algemeen dogmatisch gedrag. Wij verwachten overal regelmaat en proberen het ook daar te vinden waar het niet is. Wij zijn geneigd gebeurtenissen die niet voor deze pogingen zwichten, als een soort “achtergrondruis” te behandelen.

Karl Popper ( 1902 – 1994)

De buorlju De buren

Doarmer las het volgende commentaar, waaruit blijkt,dat zijn landgenoten niet zo populair zijn bij de buren en zo hoort het ook, anders krijg je een gekkenboel. Vooral dat achterlopen in taalontwikkeling is erg grappig. In welke provincie spreken ze dan beter Fries? Doarmer zou het niet weten.

Drenten hebben een hekel aan Friezen en Groningers ook. Friezen vinden zich geweldig, maar hebben nog niet door dat ze jaren achterlopen in bepaalde gebieden, qua taalontwikkeling. Er zijn kinderen in die kleine Friese poepdorpjes, die niet eens Nederlands kunnen praten, alleen dat onverstaanbare gepruttel. Nu is dat ook een algemeen feit, Friesland loopt achter in vooruitgang maar zijn te dom om dat zelf ook in te zien.

Ook dit gedeelte van een lied tegen de Friezen gemaakt door een Groninger, is heel aardig, met name de woorden “zwaar behept met eigenwaan”. Ja, als wij onszelf geen complimenten geven, wie doet het dan, de buren zeker!

Ik ben een zoon der olle grieze,
een Groninger van kindsbeen af,
en dus heb ik de pest aan Friezen;
die vind ik echt in een woord maf
en zwaar behept met eigenwaan,
die platte Friezen op hun terpen,
die enkel al door hun bestaan
een smet op onze natie werpen

Skûlje Schuilen

In het hart schuilt de mens, niet in het hoofd. Door toedoen van onze relatie met de buitenwereld zijn we weliswaar gewend om als ons eigenlijke zelf het subject van ons kennen te zien, ons kennende ik, dat ´s avonds moe wordt, in de slaap oplost en ´s morgens met hernieuwde krachten zijn licht laat schijnen. Maar dit kennende ik is niet meer dan het functioneren van onze hersenen , het is niet ons meest intieme zelf. Ons ware zelf, de kern van ons wezen, is wat achter dat subject van het kennen schuilgaat en eigenlijk van niets anders weet heeft dan van willen en niet-willen, van tevreden en ontevreden zijn, met alle modificaties vandien die men gevoelens, affecten en hartstochten noemt.

Arthur Schopenhauer

Grôtfol Boordevol

Vijandigheid ontmoette ik vooral wanneer mensen me heel uit de verte kenden, en ikzelf niet eens van hun bestaan af wist. Ze verdachten me kennelijk van een boordevol leven in zalige overgave aan het geluk, tja, dat is ook onvergeeflijk. Op een bepaalde wijze gedragen, is het aureool van succes iets waar een schaap van gaat steigeren. En mijn leven was boordevol, dus uit tijdgebrek moest ik nogal veel afslaan. Daardoor vergat ik dan ook dat weer. Maar de invitaties kwamen van mensen met geen boordevol leven en daardoor onthielden juist die mijn wegblijven weer wel.

Albert Camus: De val

Efter de spegel Achter de spiegel

Blyn Blind

Stellen wij ons op transcendentaal standpunt, dan zien wij dat er maar één wezen is, dat in alle individuen verschijnt. Alle leed, maar ook alle vreugde, hoe die ook over de individuen verdeeld mogen zijn, treffen steeds dit ene zelfde wezen, dat zichzelf in een vreemd individu niet herkent, maar ook in zijn eigen individuele verschijningswijze niet thuis is en naar eigen toegeven een vreemde is voor zichzelf. Alle gemeenheid komt uit dit ene wezen voort, maar ook alle narigheid kan alleen maar dit ene wezen treffen…… want hetzelfde wezen dat het gemene doet, moet ook de ellende verdragen. De wil om te leven heeft altijd alleen maar met zichzelf te maken: daarop berust de eeuwige gerechtigheid.

Arthur Schopenhauer

Voor deze filosoof is het individu alleen maar een verschijning van “ der blinde Lebenswille” en is ook niet belangrijk. De wil om te leven wil zich gewoon manifesteren in planten, dieren, mensen. Deze wil is “blind” en bijt zich in zijn eigen staart, zoals in het bovenstaande gezegd wordt.

Barre Gebeuren

De zin van de wereld moet buiten haar liggen. In de wereld is alles als het is en gebeurt alles zoals het gebeurt; er is in de wereld geen waarde en als deze er was, zou zij geen waarde hebben. Als er een waarde is die waarde heeft, moet zij buiten alles wat gebeurt en buiten alle zo-zijn liggen. Want alle gebeuren en zo zijn is toevallig. Wat het niet-toevallig maakt, kan niet in de wereld liggen, want anders zou dat weer toevallig zijn. Het moet buiten de wereld liggen.

Daarom kunnen er ook geen ethische volzinnen bestaan. Volzinnen kunnen niets hogers uitdrukken.

Het is duidelijk, dat de ethica niet uitgesproken kan worden. De ethica is transcedentaal.

Wittgenstein: Tractatus

In begrutlik teltsje Een zielig verhaaltje

Gisteren was Doarmer in het wilde westen, in een plaatsje genaamd Schiphol om afscheid te nemen van dochter N., die naar Australië gaat, dochter H. zit in Colombia en zoon J. gaat binnenkort naar de USA, dus blijft alleen zoon H. over. Het wordt dus stil op de state en boer Doarmer kauwt zijn pruimtabak, terwijl wat bruin vocht vanuit zijn mondhoek naar beneden loopt, een zogenaamde jarresleat (=giersloot). Plotseling spuugt hij de tabak uit met een vinnige beweging van zijn lippen, geeft de arbeider en de grutfeint (= eerste knecht) een trap onder de kont en brult “Aan het werk, denken jullie soms dat het hier een vakantieoord is!” en loopt met grote passen over de reed ( = oprijlaan) naar de dijk, terwijl de lytsfeint ( = tweede knecht) angstig probeert zich te verstoppen achter één van de majestueuze eikenbomen , die aan weerszijden van de reed staan, want boer Doarmer kan gevaarlijk worden, als hij verdrietig is en verdrietig is hij! Zijn kinderen trekken de wereld in en laten de boer eenzaam achter op zijn eeuwenoude state, want hij weet zeker dat binnen niet al te lange tijd ook zoon H. door “Wanderlust” bevangen zal worden en hoe moet het dan verder? Boer Doarmer weet het niet en daarom is hij verdrietig en boos en als hij alleen tegen de wind in over de dijk loopt, huilt hij als een wolf.

Niget Belangstelling

Neo: What is the Matrix?
Trinity: The answer is out there, Neo. It’s looking for you and it will find you if you want it to.

Zo werd al snel een verband gelegd met Plato’s beroemde allegorie van de grot, waarin Plato erop wijst dat de mens gevangen zit in een zintuiglijke schijnwereld waaruit hij die de waarheid zoekt zich moet bevrijden door een denkende inkeer in zichzelf. In de wereld van de The Matrix is Plato’s grotvergelijking in zekere zin werkelijkheid geworden…… De “Matrix” is de naam voor het complexe besturingssysteem waarop de mens zijn gehele leven is aangesloten. Dit systeem produceert in de mens een virtuele wereld waarin hij zich volkomen vrij waant, terwijl hij in werkelijkheid gevangen wordt gehouden in een kunstmatige baarmoeder die voortdurend energie aan hem onttrekt om daarmee de machines te voeden…… In die zin zou de mens dan leven als in een droom, hoewel het woord “droom” daarmee zijn oorspronkelijke zin verliest, omdat er geen lijfelijke werkelijkheidservaring meer tegenover staat.

Verbrugge over The Matrix

Voor Doarmer is het leven een droom. Hij moet er niet aan denken, dat wat hij dagelijks in het onderw. waarneemt, de werkelijkheid is. Hij weet dat het een droom is en daarom kan hij het ook vriendelijk belangstellend observeren, want zoals elke droom is het chaotisch met een irrationele volgorde en waarom iets gebeurt is ook niet meteen duidelijk. Er zit wel “een boodschap” achter, maar welke? Het aardige is echter, dat als Doarmer even in zijn arm knijpt, dan wordt hij wakker en is het hele onderw. verdwenen.

Fleane en eangje Vliegen en bang zijn

De "Erlkőnig"versie van Rammstein vindt u hier. Het gaat nu over vliegangst en het is geen Schubert, maar het blijft griezelig.

Tinzen ferklaaie Gedachten verkleden

Die Sprache verkleidet den Gedanken

Wittgenstein: Tractatus

De taal vermomt de gedachte. Een probleem uit de taalfilosofie. Wat is de relatie tussen “denken” en “taal”? Is taal slechts de verwoording van de gedachte en kan alles wat je denkt ook in woorden uitgedrukt worden? Je hoort wel eens mensen zeggen “taal is voor mij communicatie”, maar is dat wel de functie van taal of heeft taal ook nog andere functies? Wittgenstein heeft zo zijn bedenkingen , hij zegt “weil die äußere Form des Kleides nach ganz anderen Zwecken gebildet ist als danach, die Form des Kőrpers entdecken zu lassen“. Misschien willen wij helemaal niet communiceren met behulp van de taal, maar juist een rookgordijn leggen. Verderop zegt Wittgenstein over filosofische problemen “die meisten Sätze und Fragen, welche über philosophische Dinge geschrieben worden sind, sind nicht falsch, sondern unsinnig. Wir kőnnen daher Fragen dieser Art überhaupt nicht beantworten, sondern nur ihre Unsinnigkeit feststellen“. Het probleem ligt misschien niet bij de antwoorden, maar bij de gestelde vragen en dan “müssen wir schweigen”.

De leie hawwe De teugels in handen

Het leven is een energetisch proces en als zodanig “zinloos”, omdat het geen betrekking heeft op enig doel van een hogere orde…… De moraal beschermt de minderbedeelden tegen het nihilisme. De krachtige naturen hoeven het nihilisme, de zinloosheid, niet te vrezen, omdat alle zin al besloten ligt in wat zij belichamen. Zij zijn zelf de zin en hoeven die dus niet ergens anders te zoeken. Hoogstens moeten zij zichzelf zoeken, zelf de teugels in handen nemen….. Nietzsche moedigt aan het ruime sop te kiezen. “Nu flink de tanden op elkaar! Ogen open! Hou het roer vast! We varen juist over de moraal heen. Als we die richting opvaren en ons daar wagen, verpletteren we, vermalen we misschien ook onze eigen rest moraliteit. Maar wat doen wij ertoe! Nooit eerder is er voor de vermetele reiziger en avonturier een diepere wereld van inzichten opengegaan.”

R. Safranski over Nietzsche

De kening en it bern De koning en het kind

In 2004 bracht Rammstein, een Duitse metalband , een nieuwe versie van de Erlkönig van Goethe uit 1782 uit. Het gaat nu over vliegangst en het begint zo:

Ein Flugzeug liegt im Abendwind
An Bord ist auch ein Mann mit Kind
Sie sitzen sicher sitzen warm
und gehen so dem Schlaf ins Garn
In drei Stunden sind sie da
zum Wiegenfeste der Mama
Die Sicht ist gut der Himmel klar

Weiter, weiter ins Verderben
Wir müssen leben bis wir sterben
Der Mensch gehört nicht in die Luft
So der Herr im Himmel ruft
seine Söhne auf dem Wind
Bringt mir dieses Menschenkind

Gluorkje en dwêste Gloren en doven

“Als u ons niet wilde aanvallen, vanwaar dan dat pistool?” vroeg Schiller, die het nog altijd vasthield. De jongen glimlachte verdrietig. “Mijnheer von Goethe zal het wel vermoeden: om mezelf een kogel door het hoofd te jagen als ik dit ellendige bestaan niet langer kan verdragen.”
“Foei” riep Goethe.
“Maar uw Werther heeft toch het voorbeeld gegeven, toen hij door liefdesverdriet was overmand.”
“U moet troost putten uit zijn lijden, sakkerment, niet hem navolgen! Ik heb dat boek niet geschreven met de bedoeling dat het laatste beetje inzicht wat bij deze of gene zwakbegaafde geest gloort ook nog dooft. Wat heeft u voor dat zakpistooltje betaald?”
“Ik……..wat? Zes daalders.”
Goethe tastte in zijn portemonnee. “Hier hebt u uw boek terug, en hier zijn zes daalders voor uw wapen.”
“Maar….”
“Niks te maren. Bedrink u als u liefdesverdriet hebt of ga voor mijn part naar de hoeren, maar schiet alstublieft niet uw hersens uit uw kop. En koop in godsnaam nieuwe kleren, geel en blauw zijn allang uit de mode.”

Robert Löhr: Das Erlkönig-Manöver

“Die Leiden des jungen Werthers” van Goethe verscheen in 1774 en werd als een zedeloos boek beschouwd, omdat het zou aanzetten tot zelfmoord en inderdaad schijnt een aantal jonge mannen Werther gevolgd te zijn en dat niet alleen wat de kleding betreft, een blauw jasje en een gele broek………

De roaskes en de molke De roosjes en de melk

huisvrouw geniet van de geur van rozen

nog in gedachten drinkt zij daarna een kommetje melk

Útsein Behalve

Lang geleden ergens in het land F. en nergens was plaats behalve in dat kleine herbergje , er stond maar één tafel, een ronde, en het bier stroomde niet vrijelijk, maar zat in flesjes en daar, waar normaal slechts een paar verdwaalde vissers zaten, gingen de mannen zitten, want het maakte niets uit, Hij is overal.

It útsprate tsjuster Het uitgespreide duister

Het duister dat over ons bestaan ligt uitgespreid moeten wij we niet proberen te verklaren door een of ander oorspronkelijk licht, waarvan we zouden zijn afgesneden, of doordat onze gezichtskring door deze of gene hindernis werd ingeperkt, of doordat de kracht van onze geest niet tegen de grootte van haar object was opgewassen; door al deze verklaringen zou al dat duister slechts relatief zijn, zou het slechts in betrekking tot ons en ons kenvermogen bestaan. Nee, het is absoluut en oorspronkelijk: het is verklaarbaar uit de omstandigheid dat het innerlijke en oorspronkelijke wezen van de wereld geen kennis is, maar alleen wil, die geen kennis bezit. Kennis is hoe dan ook een secundair fenomeen, iets accidenteels en uiterlijks: daarom is die duisternis geen plek die toevallig in de schaduw ligt, midden in een regio van licht, maar omgekeerd: de kennis is een licht midden in de grenzeloze oorspronkelijke duisternis, waarin ze zichzelf verliest.

Arthur Schopenhauer

Zoals reeds eerder gezegd, Schopenhauer is geen “lachebekje”, de duisternis, de chaos, de strijd van ieder tegen ieder is het normale, het licht, de kennis is slechts iets toevalligs en iets tijdelijks.