In hjerst Een herfst

Sonne, herbstlich dünn und zag,
Und das Obst fällt von den Bäumen.
Stille wohnt in blauen Räumen
Einen langen Nachmittag.

Sterbeklänge von Metall;
Und ein weißes Tier bricht nieder.
Brauner Mädchen rauhe Lieder
Sind verweht im Blätterfall.

Stirne Gottes Farben träumt,
Spürt des Wahnsinns sanfte Flügel.
Schatten drehen sich am Hügel
Von Verwesung schwarz umsäumt.

Dämmerung voll Ruh und Wein
Traurige Guitarren rinnen.
Und zur milden Lampe drinnen
Kehrst du wie im Traume ein.

G. Trakl

Oan 'e ein Uitgeteld

Om het schreeuwend tekort aan personeel het hoofd te bieden heeft een aantal onderw.instellingen de toelatingseisen bijgesteld. Het is bijvoorbeeld niet meer noodzakelijk dat men tot de soort van de “homo sapiens” behoort, maar in principe wordt elke primaat aangenomen. Dat dit wel eens tegenvalt, blijkt uit bovenstaande foto, die genomen is op een grasveld naast een onderw. instelling in het zuiden des lands. Men ziet hier enkele primaten, die uitgeteld op het gazon liggen na een dagje voor de klas gestaan te hebben.

Faaks Misschien

Allereerst zien we dat Descartes zijn methode van extreme twijfel (ook wel cartesiaanse of hyperbolische twijfel genoemd) probeert te motiveren. Maar is deze motivatie bevredigend? Wat denkt hij nu precies? Misschien dit:

De zintuigen misleiden ons soms. Dus zou het best kunnen dat ze ons altijd misleiden.

Maar dat is een slechte redenering, een denkfout. Vergelijk het met:

Kranten maken soms fouten. Dus zou het best kunnen dat ze altijd fouten maken.

Het uitgangspunt, de premisse, is waar, maar de conclusie lijkt heel onwaarschijnlijk. Er zijn zelfs voorbeelden van deze redenering waarbij de premisse waar is, maar de conclusie niet waar kan zijn:

Sommige bankbiljetten zijn vals. Dan zou het best kunnen dat alle bankbiljetten vals zijn.

Hier is de conclusie onmogelijk, omdat het idee van valse biljetten veronderstelt dat er ook geldige biljetten zijn. Een valsemunter moet echte biljetten namaken.

S. Blackburn over het cogito ergo sum.

Skobje Krabben

Als het budget niet toelaat dat je personeelsleden een echte loonsverhoging krijgen, dan kun je ze het beste een fictieve opslag geven. Deze methode wint de laatste jaren enorm aan populariteit omdat zij zo lekker budgetneutraal is.
Er zijn verschillende soorten fictieve opslagen. Bij het eerste type krijgen de personeelsleden te horen welke opslag ze gekregen zouden hebben in het geval het budget toereikend was geweest.

Baas:

Uit dit verslag blijkt wat je opslag zou zijn als de loonsverhogingen niet zouden zijn afgeschaft.
Personeelslid:

Zo, in mijn fictieve leven doe ik het geweldig. Nu ga ik dus weer doen alsof ik werk.

Bij een ander type fictieve loonsverhoging worden gegevens verzameld die aantonen dat je personeelsleden al heel goed worden betaald vergeleken met personeelsleden van een ander bedrijf. Op die manier zullen zij zich rijker voelen zonder dat het jou ook maar een cent kost.

Baas:

Jij wordt heel goed betaald in vergelijking met de mensen die in de modder van de Amazonedelta wonen. Die krijgen jaarlijks als bonus een ruggenkrabber van kangoeroerib.
Personeelslid:

Volgens mij haalt u de werelddelen door elkaar.
Baas:

Nou zeg. Probeer ik je tegemoet te komen, en zit jij alleen maar te zeuren.

Scott Adams

It biedwurd De slogan

Behoor je tot het middenkader, dan ben je te vergelijken met een visser; alleen heb je geen attributen zoals een hengel, een net of dynamiet, maar moet je de vissen proberen te overtuigen dat ze zich beter kunnen overgeven. Soms springt er per ongeluk een vliegende vis in je boot; over dat verschijnsel kun je dan een lekker verkopend managementboekje schrijven. Maar de rest van de tijd zul je slogans in het water moeten schreeuwen over samenwerken en inzet, en er het beste maar van hopen.

Scott Adams

Kedize Beslissen

De toekomst zal zijn zoals hij zal zijn. De gebeurtenissen ervan bevinden zich al in de schoot van de tijd.
Dus: doe maar niets.

De toekomst zal zijn zoals hij zal zijn. De gebeurtenissen ervan bevinden zich al in de schoot van de tijd.
Dus: aan de slag!

Het eerste zou een betere redenering zijn als we wisten dat menselijke handelingen geen invloed hebben op de gebeurtenissen, alsof het leven een kijksport is waaraan we nooit kunnen deelnemen en waarvan de deelnemers ons niet kunnen horen of zien. Maar zo is het meestal niet. De gebeurtenissen komen voort uit de schoot der tijd, maar de opeenvolging ervan is tamelijk voorspelbaar. De gebeurtenis dat iemand omelet eet, wordt altijd voorafgegaan door de gebeurtenis dat iemand een ei stukslaat. Het bereiken van de top van een berg wordt altijd voorafgegaan door het beginnen van de beklimming. Niets doen wordt onveranderlijk gevolgd door geen omelet, of geen top. Welke gebeurtenissen voortkomen uit de schoot van de tijd, is afhankelijk van wat we besluiten te doen.

S. Blackburn

Doarmer weet niet of deze redenering over de “vrije wil” wel helemaal klopt, maar het is wel interessant. Wat bedoelt hij precies met “de schoot der tijd”?

Utblaffe Uitkafferen

Als je een manager met rattenstreken bent en je er geen idee van hebt wat je werknemers de hele dag uitspoken, dan moet je gewoon een aantal fouten verzinnen zodat je een argument hebt om ze uit te kafferen. Anders gaan ze denken dat je ze geen leiding geeft. Je personeelsleden met rattenstreken zullen hun tekortkomingen overigens nooit toegeven. Die moet je dus in een rattenval laten trappen. Dat gaat als volgt. Vraag hun waar ze goed in zijn. Keer dat vervolgens om zodat het klinkt als een tekortkoming. Iedere positieve eigenschap kan in rattentaal verbasterd worden tot een tekortkoming. Ben je bijvoorbeeld heel accuraat, dan ben je te perfectionistisch. Ben je iemand die altijd het hele plaatje ziet, dan heb je te weinig aandacht voor details. Maak je hele lange dagen, dan kun je je werk niet goed indelen. Stel je geen domme vragen tijdens vergaderingen, dan ben je afwezig. Doe je je eigen belangrijke werk en laat je je niet afleiden door ongeorganiseerde collega’s, dan ben je geen teamspeler. Ben je slim, dan ben je analytisch bezig. Zie je? Een eitje!

Scott Adams

Gewurde litte Negeren

Misschien is het je wel eens opgevallen dat problemen “zichzelf oplossen” als er maar voldoende tijd is. Hiermee bedoel ik dat je bijna alles wat er van je gevraagd wordt, kunt negeren en dat dat er op de lange termijn niets toe doet. Of het probleem blijft liggen en je baas vergeet dat hij het jou had gevraagd er iets aan te doen, of iemand anders doet het…. Als je op je laatste werkdag het bedrijf verlaat en een berg onafgemaakt werk achterlaat die hoger is dan jij zelf bent, dan heb je gewonnen.

Als je je tijd verdoet door in discussie te gaan met mensen die toch al gek zijn, dan zijn de gekken nog steeds gek tegen de tijd dat jij aan het eind van je Latijn bent. Daarom moet je leren toe te geven aan mensen die geschift zijn, zoals je chef. Maar je hoeft je daarvoor niet helemaal te vernederen. Je kunt op zo’n manier toegeven dat het nog leuk is ook, bijvoorbeeld:
Chef: Kun je van dat rapport van 1 pagina een directie-versie maken van 2 pagina’s?
Werknemer: Eigenlijk was ik van plan de rest van de dag met het elastiek van mijn onderbroek te gaan spelen, maar uw voorstel is ook wel leuk.

Scott Adams: Dilbert en de stijl van de rat

In rie Een advies

Broeders en zusters, de vakantie zit er bijna op en ik hoop, dat u ervan genoten heeft en dat u zich nu moe, maar voldaan voelt. Het is echter mijn plicht als herder om u toch op het volgende gevaar te wijzen. Sommige mensen hebben de neiging om dit voldane en tegelijkertijd vermoeide gevoel te negeren en met volle energie hun werkzaamheden op te pakken, “anpacken” zoals onze oosterburen dat zo treffend zeggen. Dit nu kan allerlei geestelijke en lichamelijke problemen opleveren, men realiseert zich niet, dat lichaam en geest na zo’n vakantie weer even tot rust moeten komen, de boog kan niet altijd gespannen zijn. Daarom is het ook veel beter om kalm te beginnen. De bekende arbeidsdeskundige Dr. De Visser is zelfs van mening, dat men eerste twee weken alleen maar om zich heen moet kijken, wat gesprekken moet voeren, een kopje koffie drinken en proberen zijn plaats in het geheel weer wat terug te vinden. Onderschat u het niet, zeven weken is een lange tijd! De meeste van u zullen dit instinctief wel zo doen, maar er is altijd een groep, die er niet in slaagt, de inspanningen van de vakantie en we weten allemaal dat we in zo’n tijd veel dingen ondernemen, af te breken en even pas op de plaats te maken. De gevolgen kunnen desastreus zijn, ook op langere termijn en dat moeten wij toch voorkomen.

Pastoor te H.

Efkes skilje Even bellen

Frijberne fûgels Vrijgeboren vogels

In seemok dy fljocht boppe’t wetter lâns de dyk
en ik tink en ik tink en ik tink.
O koe ik mar, koe ik mar fleane
koe ik mar fleane sa as dy lâns de dyk

Dat vind ik nog eens onaangename mensen, bij wie elke natuurlijke drang meteen een ziekte wordt, iets ontwrichtends of zelfs iets schandelijks, die ons hebben verleid tot de mening, dat de drang en de driften van de mens slecht zouden zijn; zij zijn de oorzaak van onze grote onrechtvaardigheid jegens onze natuur, jegens alle natuur! Er zijn genoeg mensen, die zich met gratie en zorgeloosheid aan hun driften mogen toevertrouwen: maar ze doen het niet, uit angst voor dat denkbeeldige “slechte wezen “ der natuur! Daardoor is het gekomen, dat er zo weinig voornaamheid onder de mensen te vinden is: kenmerk daarvan zal altijd zijn, geen vrees voor zich zelf te kennen, niets schandelijks van zich zelf te verwachten, zonder bezwaar te vliegen waarheen wij gedreven worden, wij vrijgeboren vogels! Waar wij ook komen, altijd zal er vrijheid en zonlicht om ons zijn.

Fr. Nietzsche

Nammejouwing Naamgeving

De tijd dat er gediscussieerd kon worden over de vraag of er een werkelijkheid is zonder taal – strijd tussen nominalisten en realisten – ligt wel definitief achter ons. Natuurlijk blijven er stukken realiteit over als de mensheid ertoe overgegaan is zichzelf definitief uit te roeien. Er zullen misschien geen bomen meer staan, en honden, koeien en schapen zullen evenzeer verschroeid zijn in de mateloze hitte van de oorlog. Het zand van de woestijn en de verdampende oceanen zullen echter nog wel vijf miljard jaar voortbestaan, totdat ze verpulveren tot stof in het heelal. Maar ook als stof betstaat de aarde voort of tenminste als een orkaan van energie.
Alleen…. De werkelijkheid als werkelijkheid, d.w.z. als zodanig benoemde, herkende en becommentarieerde bestaansvorm, die is er niet meer. Want concrete zaken mogen dan voortbestaan buiten ons en zonder ons, maar om afgegrensd te zijn ten opzichte van bijvoorbeeld het voorbije, het toekomstige en het niets – om deel uit te maken van een toch weer hogere eenheid , L’Etre et le Néant -, daarvoor is besef van de werkelijkheid nodig. En besef is taalbesef. Taal is de geest die verdeelt en heerst. Ze onderscheidt wat alleen met een denkende ingreep onderscheiden kan worden: de stam van de kroon, de droom van de daad, de bloem van de kleuren……. Bedenk wel: altijd is bij de mens het denken fundamenteel voor het waarnemen en observeren. Want waarnemen en observeren veronderstelt een model dat over de objecten heengelegd wordt, een hypothese die de werkelijkheid opmeet.

F.Droste

It bonkerak Het skelet

Deze persoon heeft de uitdrukking hij springt uit zijn vel wel erg letterlijk opgevat en het skelet maakt nu een dansje met het omhulsel. Ja, een mens komt zichzelf wel eens tegen in dit leven en dan moet je er het beste maar van maken.

Mielje Schilderen

Een schilderij uit S., voorstellende de moord op Niklot, vorst der Obodriten, door Saksische ridders in het jaar 1160.

Stavering Spelling

In meij oordil uwre of za
da wierne wij trugh Sleat al hinne.
Mar da lieten wij’t listich rinne
forre wijn ôf; want d’ wijn wier west
in wij moasten east oon.

(Middelfries 18e eeuw)

En mei oardel oere of sa
doe wiene wy troch Sleat al hinne.
Mar doe lieten wy it krêftich rinne
foar de wyn; want de wyn wie west
en wy moasten nei it easten

(Nieuwfries 21e eeuw )

En na anderhalf uur of zo
toen waren wij al door Sloten heen.
Maar toen lieten wij het flink lopen
voor de wind, want de wind was west
en wij moesten naar het oosten.

In de 17e en 18e eeuw werd “ij” als een “i” uitgesproken. Dat levert tegenwoordig wel eens problemen op met de uitspraak van achternamen uit die tijd.

Midsieuske swiertekrêft Middeleeuwse zwaartekracht

Om dit te leren biedt de steen ons een aanschouwelijk voorbeeld: de uiterlijke activiteit daarvan is dat hij naar beneden valt en op de grond ligt. Deze activiteit kan belemmerd worden en hij valt niet altijd, en ook niet onophoudelijk. Een andere activiteit is de steen nog meer eigen: dat is de neerwaartse neiging, en die heeft hij ook van nature. Die kan noch God, noch schepsel, noch wie dan ook hem afnemen. Die activiteit verricht de steen onophoudelijk, dag en nacht. En al zou hij duizend jaar daarboven liggen, hij zou niet meer of minder neerwaarts neigen dan op de eerste dag.

Meester Eckhart, middeleeuws mysticus (1260 -1327/28)

Volgens Eckhart wil de steen maar één ding, vallen, soms wordt hij tegengehouden, bijvoorbeeld door de grond, maar zou je dat weghalen, dan valt hij rustig verder. De mysticus vergelijkt dat met de deugd, die altijd neigt tot het goede. Deze middeleeuwse beschrijving van de zwaartekracht is wel “nijsgjirrich”.

Ferlet fan it jok Behoefte aan het juk

Vrij noem jij jezelf? Jouw heersende gedachte wil ik horen en niet dat je bent ontkomen aan een juk. Ben jij zo iemand die aan een juk ontkomen mocht? Menigeen wierp zijn laatste waarde af toen hij zijn knechtschap afwierp. Vrij waarvan? Wat kan dat Zarathustra schelen! Klaar moet mij echter jouw blik verkondigen: vrij waartoe?

Friedrich Nietzsche

Volgens Nietzsche is het niet voldoende om los van de ketting te komen, het is niet interessant waarvan je los bent gekomen, maar wat je met je vrijheid doet. Bovendien ligt een of andere ketting altijd weer op de loer. In een brief aan Lou Salomé schrijft hij:

Es hat jeder von uns , wenn auch in sehr verschiedener Weise an der Ketten-Krankheit zu laboriren, auch nachdem er die Ketten zerbrochen hat.

De dei De dag

Fan herte lokwinske mei dyn jierdei, dast in noflike dei hawwe meist en it lok oer dyn libben twirket as in lije simmerrein.

Jitris frijdom Nog eens vrijheid

Dit maakt duidelijk waarom het niet aangaat negatieve vrijheid, zoals Mill gedaan heeft, te definiëren als de mogelijkheid om te doen wat men wenst te doen. Als ik erachter kom dat ik niet of nauwelijks in staat ben iets te doen van wat ik wens te doen, hoef ik mijn wensen alleen maar minder hoog te stellen of uit te blussen om vrij te worden. Als de tiran (of de “verborgen verleider”) erin slaagt zijn onderdanen (of klanten) zo te conditioneren, dat zij hun oorspronkelijke wensen laten schieten en de levensvorm omhelzen (“internaliseren”) die hij voor hen heeft uitgevonden, dan zal hij er, volgens deze definitie, in geslaagd zijn ze te bevrijden.

I. Berlin

Berlin keert zich hiermee tegen de “ascetische” levenshouding, die de “bevrijding” van de mens ziet in het opgeven van wensen. Ook het terugtrekken uit het leven levert volgens hem geen echte vrijheid op.

Als ik mijzelf in veiligheid breng tegenover een tegenstander door mij in mijn huis terug te trekken en alle in- en uitgangen af te sluiten, blijf ik misschien wel vrijer dan wanneer ik door hem word gevangengenomen, maar ben ik ook vrijer dan wanneer ik hem had verslagen en gevangengenomen?

Tútsjeboartsje Minnekozen

Ljeafke lit uwz sobbje’ in sabbje
t’ wijl ’t uwz muwlket, ljoent, in lest,
dat iz immers fier’ wey best.
Litse gnorje’ in uwz belabbje,
waems fjoer is oon yessche terd.
Alle dwaen het tijd in berd.

Sinne in moanne, rijzje’ in duwckje,
simmer, winter, foar-jier, hearst,
eynje’, in libbje’ alweer az eerst.
Tuwttelke’, az w’uwz tijd naet bruwckje,
nu-se’ uwz tjienet, jæ rint t‘eyn,
mar wa till’t weer holle’ oer-eyn.

Pajerke, mijn swiet formeytsen,
dy my de hijmmelsch’swietheyt jout,
jouw’ my hondert paetkes, bout!
Dat it uwz ijn’t hert môt reytse:
Pæ my hondert reysen tjien,
Tuwt du wistet het ick mien

Hondert-tuwzen paetkes jiette,
tuwzen-tuwzen pæen dear to:
Bin ick gick! Het ealje’ ick? Ho!
Lit uwz paetke’, ô liordigh’ swiete,
oon uwz lust-eyn, buwtte tol,
Swiet’, uwz swiete buwck swiet fol.

Gysbert Japix

Achtber ûnderweis Achtenswaardig onderweg

En hoeveel dingen schaffen wij ons aan omdat anderen zich die ook aangeschaft hebben, omdat de meeste mensen ze al hebben.... Tegenwoordig gaat iedereen al op reis met een escorte Numidische ruiters bij zich en een stoet van voetvolk voor zich uit; het is minderwaardig geworden geen slaven mee te nemen die tegemoetkomende voetgangers van de weg af jagen of die door een grote stofwolk te kennen geven dat hier een achtenswaardig man aankomt. Iedereen heeft tegenwoordig muilezels om zijn kristallen bekers, zijn gerei van veldspaat en zijn door de hand van knappe ambachtslieden gedreven zilverwerk te vervoeren.…….. Het jeugdig personeel van iedereen maakt de reis mee met een ingesmeerd gezicht om te voorkomen dat de zon of de kou hun tere huid zou kwetsen; het is minderwaardig als er in jouw gezelschap van jonge slaven ook maar één is wiens frisse gezicht niet bewerkt is.

Seneca

Beret Vastberaden

“Dertig tirannen,” zeg je, “stonden om Socrates heen, en zij konden zijn vastberadenheid niet breken.” Wat doet het er toe, hoeveel meesters er zijn? Er is maar één slavernij: wie daarvoor minachting heeft is te midden van een nog zo grote schare van overheersers een vrij mens.

Seneca

Yn ‘e stêd A. In de stad A.