Tillevyzje Televisie

Doarmer kijkt niet zo vaak tv, want hij wordt al wat ouder en hij kan de programma’s niet meer zo goed volgen, maar op nieuwjaarsdag om 23.35 uur komt er op Nederland 2 iets, dat hij beslist wil zien. Hoewel hij normaal om deze tijd al lang onder de wol ligt, zal hij proberen op te blijven om dit niet te missen.

Wintersinne Winterzon

Oer de wytoanferzen greiden
streaket it ferblynjende
en froastige ljocht fan’e wintersinne.
Njonken de sleat spegelet him
oan in flueske iis
op tinne, brekbere skonken
in reager .

Ploaitsje Plukken

Waterhouse

Gather ye rosebuds while ye may
Old Time is still a-flying;
And this same flower that smiles today;
To-morrow will be dying
Robert Herrick (1591 – 1674)

Poging tot vertaling:
Garje jim roaskes wylst it mei
Âlde tiid fleant jit en bliuwt net stean
En itselde blomke, dat laket hjoeddedei
Sil moarn deagean.

Leauwe Geloven

Karl Friedrich Schinkel (1781 - 1841): Middeleeuwse stad aan het water

Credo ut intelligam (= ik geloof om te begrijpen), zei Anselmus van Canterbury (1033-1109). Eerst komt volgens Anselmus het geloof, maar daarna moeten we ook proberen te begrijpen, wat we geloven. Ook de uitspraak “credo, quia absurdum “ bestaat (= ik geloof omdat het absurd is). Deze wordt aan Tertullianus toegeschreven. Het is met het geloof als met het drinken, er is altijd wel een excuus voor.

Kryst Kerst

Midsieusk harsensskrabje Middeleeuws gepieker

William van Ockham (1285-1347), bekend van het scheermes, was een echte nominalist. Voor de nominalisten zijn alleen de concrete, afzonderlijke dingen werkelijk en bestaan de algemene begrippen ( de universalia) alleen maar in de menselijke geest, zij zijn slechts een naam, een nomen. Dus alleen dit paard bestaat en dat paard, maar niet het algemene begrip paard. Eerst hebben je de dingen en daarna de algemene begrippen De platonisten, uitgaande van de ideeënleer van Plato ,hadden de omgekeerde volgorde. In de middeleeuwen stonden de nominalisten eigenlijk tegenover de realisten, die vonden dat de universalia het wezen van de dingen bepaalden. In het Latijn gezegd , zijn de universalia “ante rem “ voor het zijn (Plato), “in re” in het zijn (realisten) of “post rem” na het zijn (nominalisten). De opvatting van Ockham toepassen op het begrip Drie-eenheid zou merkwaardige theologische consequenties hebben.

Healwiis Dwaas

Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment.


Erasmus

Op'e redens Op de schaatsen

Omdat het kouder wordt en er misschien wel ijs komt, alvast een schaatsgedichtje van Piter Jelles Troelstra.

Joech de maitiid folle wille,
Ek de winter is my djoer;
As’k dy sjoch, sa moai en krigel,
D’eagen fol fan heger fjoer.

Mei de faam der oer te waaien,
Wat in wille foar in Fries!
Binn’de beammen keal en neaken –
Dat is: maitiid op it iis.

Bodzje Zwoegen

It hynder Het paard

Wij kunnen een paard niet verwijten dat het een paard is en geen mens. Daarom moet het nog wel paard zijn en geen mens. Wie door een hondenbeet dol wordt, is wel te excuseren maar wordt daarom nog wel gesmoord. Wie zijn begeertes vanwege zijn zwakheid niet weet te temperen, is wel te verontschuldigen maar moet daarom wel innerlijke vrede en blijdschap missen.

Spinoza (1632 – 1677)

Volgens Spinoza blijft de mens verantwoordelijk voor zijn daden, ook al ”begrijpt” men waarom hij tot deze daden is gekomen. Het maakt niet uit of men iets ergs doet uit vrije wil of door “goddelijke noodzaak”, het effect is namelijk hetzelfde.

Rinne op sneon Lopen op zaterdag

Gisteren heeft Doarmer in de plaats H. geweest, waar hij gekaartspeeld heeft. Zijn spel kon geen bezien lijden, zodat hij de eindigste werd. Overdag heeft hij nog in de plaats B. geweest en het was alsof de hele kade daar was. Landgenoot F., I., de gymnastiekman H. en ook nog anderen, kortgezegd het tilde er van de kennissen. Er werd omraak gedraafd, zodat elkeneen voldaan was. 28.45 !!!!!!!!, wijlst ze ook nog een viaduct over de grote dijk beklimmen moesten. Die mensen tegenwoordig geven nergens om. Vanaf dinsdag komen de foto’s op internet en dat zal Doarmer nieuw doen, hoe zij der allegaar opstaan.

Skûlje Schuilen

Weest voorzichtig, gij filosofen en vrienden van de kennis en hoedt u voor het martelaarschap! Voor het lijden “ter wille van de waarheid”. Het bederft alle onschuld en voorname neutraliteit van uw geweten…… Gij weet immers heel goed dat het van geen enkel belang mag zijn of gij toevallig gelijk krijgt, voorts dat tot nu toe geen enkele filosoof ooit gelijk gekregen heeft en dat er in ieder vraagtekentje dat gij achter uw lijfspreuken en lievelingstheorieën ( en soms ook achter u zelf) plaatst, een loffelijker waarheidsliefde kan schuilen dan in alle plechtige houdingen en ijzersterke argumenten ten overstaan van aanklagers en gerechtshoven! Wijkt liever terzijde! Vlucht in het verborgene! En gebruikt uw masker en sluwheid zo, dat men u onderling verwart! Of enigszins vreest! En omringt u met mensen die als een tuin zijn, of als muziek over de wateren, des avonds, als de dag reeds in een herinnering verkeert.

Friedrich Nietzsche

Noarsk Noors

Vandaag heeft Doarmer geluisterd naar “Fjoer”, de Friese vertaling van “Norwegian Wood”. In de Friese tekst zijn de man en de vrouw heel duidelijk.

I once met a girl,
Or should I say
She once met me.
She showed me her room,
Isn't it good?
Norwegian wood.
She asked my to stay and she told me to sit anywhere,
So I looked around and I noticed there wasn't a chair.
I sat on a rug
Biding my time,
Drinking her wine.
We talked until two,
And then she said,
'It's time for bed'.
She told me she worked in the morning and started to laugh,
I told her I didn't, and crawled off to sleep in the bath.
And when I awokeI was alone,
This bird has flown,
So I lit a fire,
Isn't it good?
Norwegian wood.

Vertaling:
Ik ontmoette ooit een meisje
Of hoe zal ik het zeggen
Ze ontmoette mij ooit
Ze liet me haar kamer zien
Is het niet goed?
Hout uit Noorwegen
Ze vroeg me te blijven, en zei 'ga maar ergens zitten'
Dus ik keek rond, en het viel me op dat er geen stoel was
Ik zat op een kleed
Mijn tijd te verdoen
Haar wijn op te drinken
We praatten tot twee uur
En toen zei ze'Het is tijd om naar bed te gaan'
Ze zei tegen me dat ze s'ochtends moet gaan werken, en moest lachen
Ik zei dat ik dat niet hoefde, en kroop weg om te slapen in haar bad
En toen ik wakker werd
Was ik alleen
De vogel was gevlogen
Dus ik stak een vuur aan
Is het niet goed?
Hout uit Noorwegen

Oersetting:
In famke hie ik
Of better sein
It famke hie my
Sa wiis mei har flat
Fûn alles moai
Ikea-soai
Se frege my; bliuwst hjir
Toe, doch mar krekt of bist thus
Ik seach om my hinne en tocht:
It wurdt wol wat mei ús
Ik siet op it kleed
Naaam fan har tiid
Dronk fan har wyn
Om twa oere nachts
Wie ik it sêd
Woe mei har nei bêd
Se die krekt of snapte se
Hielendal neat fan myn tút
Se smiet in matras yn it bad
En se lake my út
Doe’t ik wekker waard
Wie al fuort
Se hie in baan
En ik hie myn fjoer
It baarnde moai
Ikea-soai

In laitsjende mûle Een lachende mond

Denn in dem geheimnisvollen, unergründlichen Antlitz des Lebens, mit dem lachenden Munde und den schwermütig blickenden Augen, suchen alle Geschlechter denkender und dichtender Menschen zu lesen, und auch das hat kein Ende.

Wilhelm Dilthey(1833-1911)

De filosoof Dilthey hat nogal moeite met de eindigheid in tijd en ruimte van de mens. Deze eindigheid is volgens hem nauwelijks te verdragen en het enige wat helpt is vergeten, doen alsof het leven oneindig is en dat lukt natuurlijk nooit helemaal. Daarom wordt de mens ook heen en weer geslingerd tussen hoop en wanhoop. De eendagsvlieg Doarmer kijkt anders tegen het leven aan, voor hem heeft het leven geen dubbele boodschap, een lachende mond en zwaarmoedig kijkende ogen, maar is het leven iets, dat maar één ding wil, namelijk geleefd worden en het is goed dat het leven eindig is. Een oneindig leven is een tegenspraak, niets zou nog een betekenis hebben, want “doe ik het vandaag niet, dan doe ik het misschien wel over 20 miljoen jaar of over 40 miljoen jaar, wat maakt het uit. Dit neemt niet weg, dat Doarmer bovenstaande uitspraak van Dilthey dichterlijk erg mooi vindt.

In petear Een gesprek

Jierdei Verjaardag

Yn in wrâld feroarje In een wereld veranderen

Doe’t God de Heare alle bisten op it fjild en alle fûgels yn’e loft foarme hie út ierde, liet Er se by de minske komme om te sjen hoe’t dy har beneame soe, en sa’t de minske elts libben wêzen beneamde; sa soe er hjitte.

Genesis

Taal is een symbolisch systeem, waarin de mens leeft. Martin Heidegger noemt daarom de taal “het huis van het Zijn”. Alleen door taal is de mens in staat de werkelijkheid, d.w.z. het geheel van zintuiglijkheid, alles wat zich aan hem aandient, in een wereld te veranderen. “Wereld” wil voor Heidegger zeggen: het functionele verband van de dingen, dat de mens voor zichzelf opbouwt, de ordening die op de dingen en op menselijke doelstellingen wordt toegepast. Tot de wereld behoren de dingen in hun relatie tot ons, de ordeningsbeginselen en het menselijk netwerk van relaties.

G.Koek

Tajaan Toegeven

Het is niet meer dan een moreel vooroordeel dat waarheid meer waard is dan schijn; het is zelfs de slechtst bewezen vooronderstelling van de hele wereld. Laat men zichzelf echter dit toegeven: leven is alleen bestaanbaar op grond van perspectivische schattingen en schijnbaarheden; en zou men met de brave geestdrift en onhandigheid van ettelijke filosofen de “schijnbare wereld” in haar geheel afschaffen, welnu, gesteld dat gij dat zoudt kunnen, dan bleef er tenminste ook van uw “waarheid” niets meer over!

Friedrich Nietzsche: Voorbij goed en kwaad

De beam en it bist De boom en het beest

Kryst is foar Doarmer in barren fan smoutens, mankelikens en refleksje. De twa hjirboppe symbolisearje dat foar him.

Kerst is voor Doarmer een gebeuren van gezelligheid, melancholie en reflectie. De twee hierboven symboliseren dat voor hem.

Mutaasje Mutatie

Een meme is een begrip uit de memetica en betekent een idee dat zich onder informatiedragers verspreidt (tot nu toe voornamelijk menselijke hersenen), en wordt ook wel omschreven als een besmettelijk informatiepatroon. In meer specifieke termen: een meme is een zichzelf vermeerderende eenheid van de culturele revolutie, zoals een gen de eenheid is van de biologische evolutie….. Organismen ondergaan gedurende generaties steeds kleine veranderingen en passen zich aan hun omgeving aan. Ze sterven uit als ze dat niet kunnen. Zo gaan memen van het ene brein op het andere over en gedurende de tijd, vaak eeuwen, ondergaat de meme veranderingen. De meme sterft uit, of komt in een coma-achtige staat terecht, als ze 'uit de tijd' raakt…… Memen kunnen delen bevatten van ideeën, talen, melodieën, ontwerpen, morele en esthetische waarden, vaardigheden en al het andere dat normaliter wordt aangeleerd en doorgegeven aan anderen….. Een goed voorbeeld van krachtige memen zijn wereldreligies Van de ene generatie aan de andere doorgegeven vinden steeds kleine veranderingen plaats. Een "succesvolle" meme past zich steeds en gemakkelijk aan, aan de veranderende tijden en omstandigheden. Sommigen zien de secularisatie van bepaalde richtingen in de christelijke godsdienst als een teken van een succesvolle meme. Een "starre" en moeilijk veranderende godsdienst zal volgens deze memetheorie versplinteren in een "succesvol" geseculariseerd deel en (talloze) kleine afsplitsingen.

Van Wikipedia

Winterjûn Winteravond

Jûn hat Doarmer in tsjustere wei rûn, mar ta syn lok foel it kâlde ljocht fan’e moanne op de neakene beammen en lei d’er in flues fan snie oer it swarte gers en ta syn lok wie er net allinnich.

Vanavond heeft Doarmer een duistere weg gelopen, maar gelukkig viel het koude licht van de maan op de naakte bomen en lag er een laagje sneeuw over het zwarte gras en gelukkig was hij niet alleen.

Oerémis Opgewonden

Uit: Dat zijn nou typisch Friezen

De Friese geschiedenis staat bol van de anarchie en het gebrek aan organisatie. Ze hebben nooit een gecentraliseerde politieke eenheid kunnen vormen. Maar een zwakte is ook een kracht. Het gebrek aan politieke eenheid bleek doorgaans een effectieve verdediging tegen buitenlandse agressors te zijn. Wie namelijk macht in Friesland zocht te verwerven ging gauw ten onder in het moeras van onbetrouwbare en onvoorspelbare partijpolitiek…….. Misschien zijn ze( de Friezen) de eerste postmodernisten, want ze hebben geen ander ideaal dan te doen wat ze willen doen of er achter te komen wat ze nu eigenlijk willen. Dat laatste kost zoveel tijd dat ze aan het eerste meestal niet meer toekomen.

In het echte leven gedragen Friezen zich als acteurs als ze opgewonden zijn. Hoe vaak dat voorkomt hangt af van de streek waar ze vandaan komen. De Klaikers of Kleifriezen uit het Noorden hebben de reputatie dat ze koude kikkers zijn, terwijl de Wâldsjers of Woudfriezen de Friese versie van het mediterrane temperament belichamen. Het juiste evenwicht wordt alleen aangetroffen bij de derde groep, de Zuidwesthoekers.

Blynseach Blindelings

Ast it sjen wolst bin d’er helden
bern dy’t boartsje yn de moarntiid
dy’t longerje nei de leafde
en dy langst sil altyd bliuwe
wylst Suzanne de spegel foarhâldt.

En do doarst de reis wol oangean
blynseach wolst har wol folgje
en do kinst op har fertrouwe
want sy rekket mei har wêzen
oan dyn siel.

Slofstra sjongt Suzanne

In jefte en in wei Een gave en een weg

Bring it libben, libben, libben, libben, libben, libben werom yn my.

Hy sei: it is as mei dyn lichem
It is in jefte en in wei
Do kinst fjochtsje, do kinst frije
It is oan dy, wat dochst der mei?

Bring it libben, libben, libben, libben, libben, libben werom yn my.

Piter Wilkens sjongt Lover,lover,lover

Vertaling:
Breng het leven terug in mij

Hij zei: het is als met je lichaam
Het is een gave en een weg
Jij kunt vechten, jij kunt vrijen
Het is aan jou, wat doe je ermee?

Op 'e sylboat Op de zeilboot

Caspar David Friedrich: Auf dem Segler

Ich denke dein, wenn mir der Sonne Schimmer

Vom Meere strahlt;

Ich denke dein, wenn sich des Mondes Flimmer

In Quellen malt.

Ich sehe dich, wenn auf dem fernen Wege

Der Staub sich hebt;

In tiefer Nacht, wenn auf dem schmalen Stege

Der Wandrer bebt.

Ich höre dich, wenn dort mit dumpfem Rauschen

Die Welle steigt.

Im stillen Haine geh ich oft zu lauschen,

Wenn alles schweigt.

Ich bin bei dir, du seist auch noch so ferne,

Du bist mir nah!

Die Sonne sinkt, bald leuchten mir die Sterne.

O wärst du da!

Goethe

Hark Luister

Wannear’t dit dan in dream is, lit ús dreame
En glimkjend bûge nei de stille gloed
Fan’t sûzjend hurdfjoer: hjir is alles goed
En kin gjin wurd de djipste dingen neame.

Hark, stoarmen geane om en oan de seamen
Bylkje de loften swier as stjurre bloed;
De wetters binn’ yn’t rizen ta de floed:
Nea lei ús eilân faaier yn it streamen.

Mar do en ik, de bern, sa’t wy hjir sitte
En sa’t ús hert ienselde mjitte slacht,
Binn’ feilich yn de driging fan de nacht.

Ek yn de lêste driging: ienris sjitte
Ús sielen blank as fisken troch it ljacht
Fan kleare wetters – djipper dream temjitte.

M. Sikkema

Ûnfoldwaande Onvoldoende

Uit de krant:

LEEUWARDEN - Vijf middelbare scholen in Friesland hebben onvoldoendes gekregen van de Inspectie van het Onderwijs. OSG Piter Jelles in Leeuwarden, Simon Vestdijk in Franeker, SBO in Heerenveen en CSG Bogerman en RSG Magister Alvinus in Sneek scoren in een aantal opleidingen onder de maat.

Ze krijgen ons er toch niet onder.

De hierknipper De kapper

Vandaag heeft Doarmer zijn haar kort laten knippen. Het gesprek met de kapsalon volgt altijd een bepaald ritueel. Doarmer belt om een afspraak te maken en krijgt vervolgens de vraag “Maakt het u uit door wie u geknipt wordt?”, waarop hij steevast antwoordt “Nee, zolang ze maar Moniek of Chantal heet”. Vroeger was dat heel anders, toen Doarmer een klein jongetje was ging hij vaak met zijn pake (= opa) naar de kapper in de plaats H. Deze heette Hotze en hij resideerde in een kioskachtig gebouwtje aan het water, zodat zijn klanten, voor het overgrote deel oude mannen zoals pake, ook nog commentaar konden leveren op het manoeuvreren van de boten in de gracht. Doarmer had wel eens het idee, dat sommige van deze oude mannen de hele dag in die kiosk doorbrachten en waarom ook niet. Mooi uitzicht, stoere verhalen, alles was er. Ze konden er natuurlijk ook geschoren worden en dat vond Doarmer het meest fascinerend , Hotze met de scheerkwast en dat grote mes. Maar zoals eerder al opgemerkt, er is tegenwoordig geen cultuur meer, waarmee hij niets wil zeggen tegen de Monieken en de Chantals.

Ferneare Verdragen

“Ik weet ook,”zei Candide, “dat wij onze tuin moeten bebouwen.”
“Gij hebt gelijk,”zei Pangloss, “want toen de mens in de Hof van Eden werd geplaatst, gebeurde dat ut operaretur eum, opdat hij hem zou bewerken; hetgeen bewijst dat de mens niet is geschapen om te rusten.”
“Laten wij werken, zonder te redeneren,”zei Martijn, “dat is het enige middel om het leven draaglijker te maken.”

Voltaire: Candide

It fjildteken Het veldteken

Gjin earn te sjen , mar wol in krûpelhintsje

Geen adelaar te zien, maar wel een lieveheersbeestje

Oare jier Volgend jaar